آدنوئید یا لوزه سوم بافت نرمی است که دقیقاً در پشت حفره بینی قرار گرفته است. همه ما از بدو تولد با لوزه سوم یا آدنوئید به دنیا می آییم. بزرگی لوزه های کامی یا حلقی و لوزه بینی حلقی یا لوزه سوم در سنین کودکی بسیار شایع است و با گذشت دوران کودکی و رفتن به مرحله بلوغ، لوزه سوم شروع به کوچک و کوچک تر شدن می کند. به صورتی که در بزرگسالی بیشتر افراد دیگر آدنوئید یا لوزه سوم نداشته و این قسمت پشت گلویی کاملاً محو شده است.
لوزه ها در مواجهه با عوامل بیماری‌زا می‌توانند بزرگ شوند. این بزرگی لوزه ها به قدری شایع است که صرف بزرگی آنها را یک بیماری نمیدانیم . بخصوص در کودکان ۳ تا ۶ سال به وفور لوزه سوم بزرگ می‌شود.
بزرگی لوزه سوم را تنها زمانی بیماری و غیر طبیعی تلقی کرده و اقدام به درمان که این بزرگی موجب علائمی شود و اثرات نامطلوبی بر سلامت بگذارد به طوری که بتواند راه تنفسی را هم مسدود کند.
علت آدنوئید یا لوزه سوم
لوزه سوم در قسمتی که پشت حفره بینی را به گلو متصل می کند، قرار گرفته است. وظیفه لوزه سوم تولید آنتی بادی ها برای مبارزه با عفونت هایی است که از راه دهان وارد بدن می شوند. لوزه سوم در سالهای ابتدایی تولد کودک نقش بسیار مؤثری در محافظت از نوزاد در برابر عفونت ها خواهد داشت. این بافت محافظتی در پشت گلو، باکتری ها و ویروس هایی که از طریق بینی و دهان وارد بدن نوزاد می شوند. را به دام انداخته و مانع ورود آنها به بخش های مهم تر بدن می شود.
در صورتی که عفونت سعی در ورود به بدن نوزاد داشته باشد. توسط لوزه سوم به دام بیافتد، لوزه سوم بزرگ شده و بعد از فروکش کردن عفونت، به اندازه طبیعی خود باز می گردد. البته در بعضی از موارد حتی بعد از برطرف شدن عفونت هم لوزه سوم در حالت بزرگ شده خودش باقی مانده و ابعادش هیچ تغییر نمی کند. البته بزرگ شدن لوزه سوم فقط به خاطر عفونت نبوده و گاهی اوقات آلرژی های فصلی نیز می تواند یکی از علت های تورم و بزرگ شدن لوزه سوم باشد. حتی در بعضی از موارد ، کودکان با لوزه سوم بزرگ به دنیا می آیند که مشکلی مادرزادی بوده و خوشبختانه قابل درمان است.
علائم لوزه سوم
بزرگ شدن بیش از حد لوزه سوم می تواند علائم زیادی داشته باشد
- بینی گرفته و مشکل تنفسی
- مشکلات خواب
- خر و پف کردن
- گلو درد
- مشکل در بلع غذا
- برجسته شدن غدد گلو
- مشکل برای تنفس از بینی
- عفونت گوش میانی
- خشکی دهان و ترک ترک شدن لب ها (به علت مشکلات تنفسی)
- وقفه تنفسی در خواب (متوقف شدن تنفس در زمان خواب)
تشخیص لوزه سوم
ابتدا پزشک در مورد علائم کودک پرس و جو خواهد کرد و سپس از نظر فیزیکی کودک را معاینه خواهد کرد.
با توجه به نتیجه معاینه، پزشک ممکن است آزمایش خونی برای کودک تجویز کند. البته در بعضی از موارد آزمایش اشعه ایکس برای تصویر برداری از گلو نیز تجویز می شود.
در موارد حادتر ممکن است شیوه خواب کودک نیز مورد بررسی قرار بگیرد. این بررسی می تواند به تشخیص دقیق تر مشکل وقفه تنفسی خواب کمک کند.
درمان لوزه سوم بزرگ
در بعضی از موارد بزرگ شدن لوزه سوم ممکن است برای کودک مشکلات زیادی به همراه داشته باشد. حتی مسیر تنفسی کودک و شیپور استاش که گوش میانی را به کلی مسدود کند. در صورت مسدود شدن شیپور استاش احتمال این وجود دارد که کودک به عفونت های گوش مبتلا شده و در معرض مشکلات شنوایی و تنفسی قرار بگیرد.
علت برداشتن لوزه سوم
در موارد خاصی که لوزه سوم منجر به عفونت گوش یا گلوی شدید می شود، پزشک ممکن است عمل برداشتن لوزه را پیشنهاد کند. این موارد خاص شامل:
- پاسخ ندادن به درمان آنتی بیوتیکی
- در سال بیشتر از ۵ تا ۶ بار این عارضه تکرار شود
- ایجاد مشکل برای مدرسه رفتن کودک به خاطر غیبت های طولانی و مکرر
عمل جراحی لوزه سوم
اگر بزرگی لوزه سوم کودک عفونی نباشد، احتمالاً دکتر جراحی لوزه را پیشنهاد نداده و به جای آن شیوه ساده تر یعنی صبر برای بالاتر رفتن سن نوزاد و از بین رفتن خودبه خود لوزه سوم را به خانواده اش توصیه می کند. در موارد دیگر پزشک ممکن است داروی های خاصی مثل اسپری های استروئیدی بینی را برای کوچک تر کردن لوزه سوم بزرگ شده تجویز کند. اما اگر درمان های دارویی کار ساز نبوده و این مشکل ادامه پیدا کند، احتمالاً پزشک عمل جراحی برداشتن لوزه سوم بزرگ شده را پیشنهاد می دهد. خوشبختانه این عمل بسیار ساده بوده و عوارض جانبی خاصی نخواهد داشت. در علم پزشکی این عمل جراحی را با نام لوزه برداری نیز می شناسند.
دکتر جراح معمولاً بعد از بیهوشی عمومی کودک، لوزه سوم را از طریق دهان خارج خواهد کرد.
برای کاهش درد و تورم ممکن است برای کودک داروها تجویز کند. در همان روز عمل یا روز بعد اجازه ترخیص بدهند. معمولاً بهبود کامل بعد از عمل جراحی برداشتن لوزه سوم ۱ تا ۲ هفته زمان می برد.
عوارض جراحی لوزه سوم
- گلو درد
- خون ریزی خفیف
- گوش درد
- گرفتگی و احتقان بینی
در مرحله بعد از عمل جراحی، برای مراقبت از کودک در برابر هرگونه عفونت احتمالی، آنتی بیوتیک تجویز می شود. در صورتی وجود درد پزشک برای چند روز اول مسکن های خفیف تجویز خواهد کرد.
در دوره مراقبت بعد از عمل جراحی برداشتن لوزه سوم، حداقل تا ۷ روز نوشیدنی های سرد و خنک مثل بستنی به کودک بدهید.
کودک را از خوردن غذاها و نوشیدنی های گرم مثل چای یا غذای گرم منع کنید.
بعد از چند هفته تمامی عوارض عمل جراحی لوزه سوم ، از بین خواهد رفت.